Dowodem ciągłego zainteresowania Biblią wśród różnych grup społecznych są interesujące przekłady i nowe formy przekazywania biblijnych treści, które ukazują się dziś w Polsce.

Powstają liczne wydania Biblii dla konkretnych grup etnicznych, wiekowych czy subkultur. Dla niektórych wydaje się to kontrowersyjne.

Choć wierność oryginałowi jest często poddawana w wątpliwość, współczesne ujęcia fragmentów Pisma Świętego – dokonywane najczęściej na podstawie Biblii Tysiąclecia, Biblii Wujka, Biblii gdańskiej, Biblii warszawskiej czy Biblii ekumenicznej – pozwalają na większą popularyzację zawartych w nim idei.

Jan 3,16 po góralsku, kaszubsku i śląsku

Oto słynny tekst z Ewangelii św. Jana 3,16: „Tak bowiem Bóg umiłował świat, że dał swego jednorodzonego Syna, aby każdy, kto w niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” w trzech wyjątkowych przekładach:

Nowy Testament. Ewangelie po Kaszubsku | o. Adam Sikora

Tak to Bóg ùlubił swiat, że dôł swòjégò Jednorodzonégò Sëna, żebë kòżdi, chto wierzi w Niegò, nie zdżinął, le miôł żëcé wieczné.

Przekład na gwarę góralską | Maria Matejowa Torbiarz

Bo tak Bóg umiyłowoł świat, ze Syna swojego Jednorodzonego doł, coby kozdy, fto w Niego wierzy, nie zginon, ale mioł zycie wiecne.

Biblia po śląsku | dr Gabriel Tobor

Tak bowjym Bog przaje śwjat, że Synka swojigo Jednorodzonego doł, coby kożdy, fto w niego wjerzi, niy zginoł, ale mjoł życie wjecne.

Współczesne i nietypowe przekłady Biblii

Coraz większe możliwości przekładu tekstu spowodowały, że równolegle do nowych i uwspółcześnionych tłumaczeń na język polski całości Księgi, w różnych miejscach powstawały przekłady skierowane stricte do grup etnicznych i dialektów wewnątrz naszego języka.

Biblia po kaszubsku

Jako jedna z pierwszych Biblii w Polsce w dialekcie powstała wersja w przekładzie kaszubskim już podczas reformacji: jako „Duchowne Piesnie Dra Marcina Luthera i inszich naboznich męzow” (1586), a także „Maly Catechism Niemiecko Wandalski” (1643).

Od 2001 roku trwały prace Ryszarda Sukory nad kaszubskim tłumaczeniem z języków oryginalnych, co zaowocowało powstaniem ewangelii:

• Ewanielejo wedle swiatego Marka (2001)
• Ewanielejo wedle swiatego Jana (2007)
• Ewanielejo wedle swiatego Mateusza (2009)
• Ewanielejo wedle swiatego Lukosza (2010)

W kolejnych latach postały „Nowi Testament, Ewanielie pò kaszëbskù” (2010) i Knega Zoczotkow (Rodzaju), Knega Windzenio (Wyjścia), Knega Kaplansko (Kapłańską), Knega Leczbow (Liczb) i Knega Powtorznego Prawa (Powtórzonego Prawa). Posłuchaj fragmentu przekładu o. Adama Sikory czytanego przez Danutę Stenkę:

Biblia Ślązoka

Równolegle, w 2000 roku, ukazała się Biblia w przekładzie śląskim, tzw. Biblia Ślązoka. Jest adaptacją wybranych opowiadań biblijnych na gwarę śląską. Według autora, celem adaptacji było m.in. ukazanie podobieństwa wydarzeń biblijnych do wydarzeń w dziejach Śląska. Inny cel to zachowanie odrębności kulturowej Górnego Śląska i stworzenie wyższej literatury w języku jego mieszkańców.

Odbiór tłumaczenia był ambiwalentny. Choć mieszkańcy oraz osoby znające gwarę regionu uzyskały możliwość czytania Pisma Świętego „po swojemu”, Rada Języka Polskiego poddała Biblię Ślązoka zdecydowanej krytyce – podobnie jak inne adaptacje na regionalne odmiany języka. Jak podkreślili w opracowaniu eksperci z Komisji Języka Religijnego RJP, razi niezgodność wydania z treścią Biblii, nieuzasadniona poufałość i teologiczna beztroska: np. Bóg Ojciec i Jezus to w Biblii Ślązoka „Ponboczek”, a lekko lekceważące słowo „frelka” – czyli „dziewczyna” – jest zastosowane w odniesieniu do Marii z Nazaretu.

W 2017 roku powstała kolejna inicjatywa, Biblia po śląsku w tłumaczeniu Gabriela Tobora. Posłuchaj fragmentu tego przekładu oraz jego twórcy podczas spotkania autorskiego w Muzeum Powstań Śląskich:

Biblia Górali

Podobne zastosowanie można odnaleźć w Nowym Testamencie w przekładzie na gwarę Górali Skalnego Podhala.W 2002 ukazały się Ewangelie, w 2004 Dzieje Apostolskie, Listy i Apokalipsa, zaś w 2005 całość wydania. Ponieważ górale z różnych regionów (np. Nowego Targu czy Kościeliska) mówią inaczej, autorka wybrała gwarę Skalnego Podhala, czyli m.in. Zakopanego. Ks. Mirosław Drozdek stwierdził, że jest to godna pochwały próba połączenia tego co „stare” z tym co „nowe”. Powiedział: „Tak mi se widzi, ze ta Ewangelija po góralsku, co jom bierecie do cytanio, ino od pocontku do kóńca bedzie spełniać wseliniejakie góralskie i krześcijańskie powinności”.

Posłuchaj wspomnień autorki, która swoje tłumaczenie przekazała papieżowi Janowi Pawłowi II:

Przekłady Biblii dla innych grup

Obecnie na bazie istniejących tłumaczeń Biblii powstają nie tyle nowe przekłady, co nowe formy przekazu treści biblijnych. Mają łatwiej trafić do wymagającego czytelnika, zachęcić go do czytania i studiowania oraz przyciągnąć do klasycznych wydań, dających holistyczny pogląd na treści, które Biblia przekazuje od tysięcy lat.

Dobra Czytanka wg św. ziom’a Janka

Pierwszym przykładem może być Biblia, która kilkanaście lat temu wywołała kontrowersje – w przekładzie na polski język młodzieżowy.Źródłem przekładu Dobrej Czytankk wg św. ziom’a Janka były Biblia Warszawska, Biblia Tysiąclecia i Biblia Gdańska. Język przekładu jest potoczny i slangowy, nawiązuje do subkultury hip-hopowej. Jak twierdzą autorzy, przekład miał charakter eksperymentu, „pół żartem, pół serio”, dopiero powodzenie pierwszych kopii skłoniło ich do oficjalnego wydania.

A Ty, co sądzisz o tak ujętych fragmentach Pisma Świętego?

Wtedy Jezus przyczaił: Jak nie zobaczycie znaków i cudów, to nie dacie wiary. Gostek na to: Mistrzu, pliz, wbijaj się do mnie, bo mi zaraz dzieciak wykituje. A Jezus do niego: Gościu, wrzuć na luz i idź już, bo twój syn żyje. I ten klient uwierzył w to, co mu Jezus powiedział i poszedł sobie. A jak jeszcze był w drodze, jego ludzie wyszli mu naprzeciw i powiedzieli: Twój chłopak żyje. Więc spytał się ich, o której mu się poprawiło, a oni mu na to, że wczoraj koło pierwszej spadła mu gorączka. I wtedy ten kolo rozkminił, że to była ta godzina, kiedy Jezus powiedział, że jego syn żyje. No i gościu sam uwierzył i cały jego dom. To był drugi cud, który Jezus zdziałał, jak wrócił z Judei do Galilei.

Źródło: Dobra Czytanka wg św. ziom’a Janka 4,48-54

Biblia Komiks

Nie jest to pełne wydanie Pisma Świętego, a jedynie jego wybrane fragmenty w ujęciu pasującym dla młodego odbiorcy, zainteresowanego komiksami DC Studios czy Marvela. Twórcy tego niezwykłego wydania udowodnili, że Biblia też może być swoistą opowieścią o Superbohaterze, a wiara w Boga jest jedną z najbardziej fascynujących przygód, obfitującą w zaskakujące zwroty akcji.

Podobną stylistykę przyjmuje darmowa gra mobilna o bohaterach biblijnych – Heroes Bible Trivia. Polecamy!

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

Post udostępniony przez Heroes: The Bible Trivia Game (@heroesbibletrivia)

Nowy Testament dla Motocyklisty

Pozycja przygotowana w języku, który ma trafić do odbiorcy w skórzanej kurtce, na głośnym motocyklu, z długą brodą i szeroko rozłożonymi rękoma. Biblia Motocyklisty zawiera cały Nowy Testament, a także niesamowite historie z życia motocyklistów.

„Poprzez tę książkę możesz znaleźć osobistą stację benzynową, gdzie na swoją drogę życia zawsze będziesz mógł zatankować pod korek. Jedź ostrożnie, Twoje życie jest cenne!” – piszą wydawcy.

Biblia dla Kobiet

Minimalnie zmieniony przekład Biblii, w którym teksty i autorzy podkreślają specyfikę i piękno dialogu między Bogiem a kobietą, mający też „wyjść naprzeciw wrażliwości estetycznej kobiety”.

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

Post udostępniony przez Marzena (@kobieta_boskich_obyczajow)

Biblia dla Minecraftersów

Historie biblijne blok po bloku – czyli wykorzystujące popularność gry Minecraft.

Poznaj kolejną część wystawy „Biblia. Bestseller wszechczasów”

Powyższy fragment to tylko część interaktywnej wystawy „Biblia. Bestseller wszechczasów”. Zwiedzaj dalej! Kliknij w interesujący Cię temat, aby przenieść się do odpowiedniej strony:

1. Bestseller wszechczasów
2. Znani o Biblii
3. 66 ksiąg w 77 godzin, czyli jak to jest zrobione? Podział Biblii i jej długość
4. Polacy nie gęsi. Tłumaczenia i przekłady Pisma Świętego
5. Dla Ślązaków, Górali i Kaszubów. Nietypowe przekłady Biblii
6. Biblia we współczesnym języku
7. Biblijny Kraków. Mapa
8. Biblijne inspiracje – czy znasz te dzieła? Biblia a kultura
9. Zaczęło się od Napoleona. Biblia a archeologia
10. Biblia a nauka
11. Jak żyć? Biblia etycznym punktem odniesienia
12. Biblia w pigułce
13. Biblia a historia. Oś czasu
14. Biblia All Inclusive, czyli mapa miejsc biblijnych