Jak żyć? Biblia etycznym punktem odniesienia
Dla wielu czytelników Pisma Świętego, Biblia była i wciąż jest etycznym punktem odniesienia, podręcznikiem, który zawiera spisane zasady funkcjonowania w społeczeństwie i budowania szczęśliwych relacji, miejscem, gdzie znaleźć można złote reguły postępowania i liczne rady.
„Słyszeliście, iż powiedziano: Będziesz miłował bliźniego swego, a będziesz miał w nienawiści nieprzyjaciela swego. A Ja wam powiadam: Miłujcie nieprzyjaciół waszych i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mt 5,43-44) – posłuchaj BIBLII AUDIO Superprodukcji:
Jeśli etyka jest nauką zajmującą się postępowaniem człowieka, a więc tym, co jest dobre, a co złe w naszych wyborach i działaniach, z całą pewnością możemy uznać Biblię (Pismo Święte) za świetny podręcznik etyki.
Przy czym biblijne normy moralne nie są funkcją kultury, w jakiej ta księga powstawała, ani etycznych przekonań jej autorów, ale mają charakter objawiony, czyli nadprzyrodzony. Autorzy Biblii wyraźnie wskazują na ich boski autorytet. To Bóg, który jest stworzycielem człowieka, ustalił, co jest dla niego dobre, a co złe.
Biblia zatem ściśle łączy moralność z religią.
W Starym Testamencie bojaźń Boża, miłość i zaufanie do Boga oraz posłuszeństwo Jego woli stanowią wspólną podstawę moralności. Już najwcześniejsze biblijne sprawozdanie o stworzeniu i upadku w grzech, zakładają moralną odpowiedzialność człowieka względem Boga.
Posłuszeństwo woli Stwórcy i jego Przykazaniom jest dobrem nie tylko religijnym, lecz także moralnym.
Najważniejsze zasady etyczne w Biblii?
To właśnie w Starym Testamencie znajdujemy dwie kardynalne zasady (przykazania), które powinny rządzić etycznym postępowaniem człowieka:
- „Będziesz tedy miłował Pana Boga swego z całego serca swego i z całej duszy swojej i z całej siły swojej” (Księga Powtórzonego Prawa 6,5)
- „Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego” (Księga Kapłańska, 19,18)
- „Nikomu nie bądźcie nic dłużni poza wzajemną miłością. Kto bowiem miłuje bliźniego, wypełnił Prawo. Albowiem przykazania: Nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj, i wszystkie inne – streszczają się w tym nakazie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego. Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Przeto miłość jest doskonałym wypełnieniem Prawa” (List św. Pawła do Rzymian, 13,8-10)
Dekalog – rozwinięcie „przykazań miłości”
Powyższe „przykazania miłości” znajdują swoje rozwinięcie w Dekalogu, czyli dziesięciu przykazaniach Bożych, które zostały nadane przez Boga na Górze Synaj. Zapisane palcem Boga na kamiennych tablicach stanowią fundamentalne i niezmienne prawo normujące nasze postępowanie.
Pierwsze cztery dotyczą relacji: człowiek- Bóg, a pozostałe sześć: relacji „człowiek-człowiek”.
Podsumowaniem nauki moralnej Starego Testamentu mogą być znane słowa zapisane w Księdze Koheleta: „Bój się Boga i przestrzegaj jego przykazań, bo to jest obowiązek każdego człowieka”. (Księga Koheleta 12,13)
Dekalog w tłumaczeniu ks. Jakuba Wujka
Jam jest Pan, Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemie Egipskiéj, z domu niewoli.
Nie będziesz miał bogów cudzych przedemną.
Nie uczynisz sobie ryciny, ani żadnego podobieństwa, które jest na niebie wzgórę, i które na ziemi nisko, ani z tych rzeczy, które są w wodach pod ziemią.
Nie będziesz się im kłaniał, ani służył: ja jestem Pan, Bóg twój, mocny, zapalczywy, nawiedzający nieprawość ojców nad synmi, do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mię nienawidzą:
I czyniący miłosierdzie na tysiące tym, którzy mię miłują i strzegą przykazania mego.
Nie będziesz brał imienia Pana, Boga twego, na daremno; bo nie będzie miał za niewinnego Pan tego, któryby wziął imię Pana, Boga swego, na daremno.
Pamiętaj, abyś dzień Sobotni święcił.
Sześć dni robić będziesz, i będziesz czynił wszystkie dzieła twoje;
Ale dnia siódmego Szabath Pana, Boga twego, jest: nie będziesz czynił żadnéj roboty weń, ty i syn twój i córka twoja, sługa twój i służebnica twoja, bydlę twoje i gość, który jest między bronami twemi.
Przez sześć dni bowiem czynił Pan niebo i ziemię i morze, i wszystko, co w nich jest, i odpoczął dnia siódmego: i przetóż błogosławił Pan dniowi Sobotniemu i poświęcił go.
Czcij ojca twego i matkę twoję, abyś był długowieczny na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie. [55]
Nie będziesz zabijał.
Nie będziesz cudzołożył.
Nie będziesz kradzieży czynił.
Nie będziesz mówił przeciw bliźniemu twemu świadectwa fałszywego.
Nie będziesz pożądał domu bliźniego twego: ani będziesz pragnął żony jego, nie sługi, nie służebnice, nie wołu, nie osła, ani żadnéj rzeczy, która jego jest.
(Księga Wyjścia 20,1-17)
Etyka w Nowym Testamencie. Najważniejsze „Kazanie na Górze”
W Nowym Testamencie starotestamentowa spuścizna etyczna, w tym Dekalog, doznaje spotęgowania i radykalizacji. Podstawą etyki Nowego Testamentu jest Jezusowe „Kazanie na Górze”, które bywa określane jako „wykładnia chrześcijańskiej etyki”. Przy czym, według Jezusa, normy etyczne dotyczą nie tylko czynów, ale również słów i głębokiej motywacji serca.
„Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył. A ja wam powiadam, że każdy kto patrzy na niewiastę i pożąda jej, już popełnił z nią cudzołóstwo w sercu swym”. (Ewangelia Mateusza 5,27.28).
Obok napomnień i wezwań do dyscypliny moralnej, odnoszących się do jednostek i zbiorowości, znajdujemy w Nowym Testamencie także postulaty doskonałości:
„Bądźcie wy tedy doskonali, jak Ojciec wasz niebieski doskonały jest” (Ewangelia Mateusza 5,48)
Norma i wzory działania moralnego są w Biblii jak najściślej związane z wolą i istotą samego Boga.
Złota reguła postępowania
W Nowym Testamencie znajdujemy również słynną „złotą regułę” postępowania człowieka:
„A więc wszystko, cobyście chcieli, aby wam ludzie czynili, to i wy im czyńcie; taki bowiem jest zakon i prorocy” (Ewangelia Mateusza 7,12)
I choć Nowy Testament wyraźnie naucza, że „człowiek bywa usprawiedliwiony przez wiarę, niezależnie od uczynków zakonu” (Rz 3,28), nie przekreśla w żaden sposób wartości ludzkich czynów, zwłaszcza tych motywowanych wiarą i miłością do Boga i człowieka. Wszak „wiara, jeżeli nie ma uczynków, martwa jest sama w sobie” (Jk 2, 17). A prawdziwą pobożnością jest: „nieść pomoc sierotom i wdowom w ich niedoli i zachowywać siebie niesplamionym przez świat”. (Jk 1, 27)
Mariusz Maikowski
Autor jest pastorem Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, wykładowcą przedmiotu „etyka” w Wyższej Szkole Teologiczno-Humanistycznej im. Michała Beliny-Czechowskiego w Podkowie Leśnej.
Więcej o etyce w Biblii przeczytasz tutaj.
Poznaj kolejną część wystawy „Biblia. Bestseller wszechczasów”
Powyższy fragment to tylko część interaktywnej wystawy „Biblia. Bestseller wszechczasów”. Zwiedzaj dalej! Kliknij w interesujący Cię temat, aby przenieść się do odpowiedniej strony:
- Bestseller wszechczasów
- Znani o Biblii
- 66 ksiąg w 77 godzin, czyli jak to jest zrobione? Podział Biblii i jej długość
- Polacy nie gęsi. Tłumaczenia i przekłady Pisma Świętego
- Dla Ślązaków, Górali i Kaszubów. Nietypowe przekłady Biblii
- Biblia we współczesnym języku
- Biblijny Kraków. Mapa
- Biblijne inspiracje – czy znasz te dzieła? Biblia a kultura
- Zaczęło się od Napoleona. Biblia a archeologia
- Biblia a nauka
- Jak żyć? Biblia etycznym punktem odniesienia
- Biblia w pigułce
- Biblia a historia. Oś czasu
- Biblia All Inclusive, czyli mapa miejsc biblijnych
