Polacy nie gęsi! Poznaj fascynujące fakty o historii Biblii w Polsce. Sięga ona XIII wieku.

Biblia jest przetłumaczona w całości na ponad 700 języków, a jej fragmenty można czytać w ponad 3 tysiącach języków i dialektów. Pierwsze polskie przekłady fragmentów Pisma Świętego niektórzy badacze datują na drugą połowę XIII w. Do dziś powstało ponad 200 polskich tłumaczeń całości lub części Biblii.

Polecamy doskonałe kompendium wiedzy o polskich przekładach Biblii.

(Krótka) historia Biblii w Polsce:

XIII wiek

Księga Psalmów należy do najwcześniej tłumaczonych na język polski fragmentów Biblii. Niektóre przekazy wskazują, że jeden z pierwszych przekładów Psałterza miał powstać w 1280 r. dla księżnej Kingi. Tekst ten nie zachował się i nie ma wystarczających dowodów, aby przyjąć, że jego odpisami są późniejsze tłumaczenia w Psałterzu królowej Jadwigi, Psałterzu puławskim czy Psałterzu krakowskim.

Źródło: polona.pl

XIV wiek

W Polsce z pierwszym śladem przekładów Biblii mamy do czynienia w „Kazaniach świętokrzyskich”, najstarszym polskim dokumencie prozatorskim z przełomu XIII i XIV w.

Źródło: polona.pl

XV wiek

W średniowieczu niezależnie od siebie powstają kolejne polskie przekłady fragmentów Biblii, m.in. Ewangelii czy Księgi Rodzaju. Świadectwa o nich znajdujemy w „Ewangeliarzu” Jana Sandeckiego, „Rozmyślaniach o żywocie Pana Jezusa”, „Kazaniach gnieźnieńskich”. Powstała również Biblia królowej Zofii.

XVI wiek

W 1561 r. katoliccy drukarze wydali przetłumaczoną z łaciny Biblię Leopolity – pierwszy drukowany polski przekład Starego i Nowego Testamentu. Dwa lata później ukazała się protestancka Biblia brzeska, jako pierwsza w całości przełożona z oryginalnych języków.

Wkrótce powstały inne wydania: jak Nowy Testament królewiecki (luteranina Stanisława Murzynowskiego), wydrukowany w Krakowie Nowy Testament Scharffenberga, Biblia nieświeska (Braci Polskich), Biblia Wujka(katolicka). Pierwsze przekłady były przede wszystkim z łaciny, kolejne coraz częściej z języków oryginalnych

Źródło: polona.pl

XVII wiek

W 1632 r. ukazuje się protestanckie wydanie Biblii gdańskiej, które obok katolickiej Biblii Wujka zostaje przyjęte przez większość denominacji religijnych w Polsce

XIX wiek

W 1860 r. powstał Nowy Testament i Psalmy w przekładzie Bolesława Goetzego, zaś w 1871 r. w Wiedniu ukazało się tłumaczenie Biblii hebrajskiej „Wszystko Pismo Święte Starego Przymierza Żydowskie i polskie”.

XX wiek

Józef Kruszyński przetłumaczył księgi Starego Testamentu. To pierwsze katolickie tłumaczenie całości Starego Testamentu z języków oryginalnych. W 1965 r. opublikowano prawdopodobnie najpopularniejszy polski przekład Pisma Świętego – Biblię Tysiąclecia. To pierwsze od czasów Biblii Wujka katolickie wydanie i pierwsze tłumaczenie dokonane z języków oryginalnych. Biblię Tysiąclecia rozpowszechniono w ponad 5 milionach egzemplarzy.

Biblia warszawska, najbardziej popularny przekład protestancki, powstał w 1975 r. dzięki zespołowi tłumaczy powołanych przez Towarzystwo Biblijne w Polsce. W tym samym roku wydana zostaje Biblia poznańska. Przekład z języków oryginalnych dokonany został przez zespół biblistów katolickich.

XXI wiek

Pojawia się wiele ciekawych inicjatyw wydawniczych, takich jak Biblia w przekładzie Ewangelicznego Instytutu Biblijnego (literacka i dosłowna), Biblia Paulistów, Biblia pierwszego Kościoła, czy Uwspółcześniona Biblia Gdańska. W 2017 r. ukazało się pierwsze wydanie Biblii ekumenicznej, nad którą pracował zespół 30 tłumaczy, konsultantów i redaktorów. Pod przekładem podpisali się zwierzchnicy 11 Kościołów w Polsce. Ponadto powstają liczne adaptacje fragmentów Pisma Świętego, kierowane do różnych grup społecznych i etnicznych.

W ostatnich latach powstało wiele nowych tłumaczeń oraz uwspółcześnionych wersji Biblii, o których piszemy w rozdziale „Dla Ślązaków, Górali i Kaszubów. Dla raperów i motocyklistów”.

Poznaj kolejną część wystawy „Biblia. Bestseller wszechczasów”

Powyższy fragment to tylko część interaktywnej wystawy „Biblia. Bestseller wszechczasów”. Zwiedzaj dalej! Kliknij w interesujący Cię temat, aby przenieść się do odpowiedniej strony:

1. Bestseller wszechczasów
2. Znani o Biblii
3. 66 ksiąg w 77 godzin, czyli jak to jest zrobione? Podział Biblii i jej długość
4. Polacy nie gęsi. Tłumaczenia i przekłady Pisma Świętego
5. Dla Ślązaków, Górali i Kaszubów. Nietypowe przekłady Biblii
6. Biblia we współczesnym języku
7. Biblijny Kraków. Mapa
8. Biblijne inspiracje – czy znasz te dzieła? Biblia a kultura
9. Zaczęło się od Napoleona. Biblia a archeologia
10. Biblia a nauka
11. Jak żyć? Biblia etycznym punktem odniesienia
12. Biblia w pigułce
13. Biblia a historia. Oś czasu
14. Biblia All Inclusive, czyli mapa miejsc biblijnych