Michał Belina-Czechowski to postać związana z Krakowem i ruchem patriotycznym. To jeden z najważniejszych protoplastów światowego, 22-milionowego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Przez swoje działania – po udaniu się na emigrację – już nigdy nie mógł wrócić na ziemie polskie, co było jego największym marzeniem. Obchody stulecia adwentyzmu byłyby pięknym pretekstem do symbolicznego powrotu Beliny-Czechowskiego do Krakowa, np. poprzez upamiętnienie jego imieniem wybranego skweru, o co wnioskują krakowscy adwentyści.

Jednym z największych w historii działaczy Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego i pierwszym adwentystycznym misjonarzem w Europie był, przybyły tam w 1864 r. z Ameryki, Polak Michał Belina-Czechowski. Jeszcze będąc w Ameryce głosił idee adwentystyczne francuskojęzycznym Kanadyjczykom, jak również Polakom, Francuzom i Włochom zamieszkującym Stany Zjednoczone. Jednak zawsze jego pragnieniem był wyjazd do Europy. Spełniło się ono dopiero po latach.

Michał Czechowski, herbu „Belina”, urodził się 25 września 1818 r. w Sieciechowicach koło Krakowa. W wieku 17 lat wstąpił do klasztoru Bernardynów w Stopnicy. Po odbyciu studiów filozoficznych w klasztorze w Piotrkowie, w 1842 roku został ordynowany na diakona. Następnie po intensywnych studiach teologii dogmatycznej przyjął ordynację duchowną w dniu 25 czerwca 1843 r. w kościele św. Krzyża w Warszawie. W tym samym roku przyłączył się do patriotycznego ruchu ks. Piotra Ściegiennego. Po aresztowaniu Ściegiennego, odebraniu mu święceń kapłańskich i zesłaniu na Syberię, ks. Belina-Czechowski znalazł się na carskiej tzw. „czarnej liście”, co w razie aresztowania także groziło zsyłką na Syberię. Musiał więc uciekać z zaboru rosyjskiego. Odbył bardzo niebezpieczną podróż do Krakowa, co łączyło się z nielegalnym przekroczeniem granicy rosyjsko-austriackiej. Potem postanowił udać się do Rzymu, do papieża, i błagać o pomoc dla Polski i dla Kościoła. Liczył na to, że papież pomoże wskrzesić Polskę. Podczas audiencji, która miała miejsce 15 października 1844 r. Grzegorz XVI zaproponował mu stanowisko spowiednika Polaków w Jerozolimie, a po sześciu latach godność biskupa. Michał Belina-Czechowski nie przyjął tej propozycji. Na zaproszenie księcia Adama Czartoryskiego udał się do Paryża, gdzie pracował jako duchowny w Kościele St. Severin, natomiast jako polityk działał w Towarzystwie Demokratycznym Polskim. Wszedł w skład komisji pomocy emigrantom.

W roku 1845 udał się z Paryża do Bogacic (niemiecka nazwa: Reichtel), na terenie zaboru pruskiego, gdzie m.in. organizował czytanie literatury w języku polskim.

Ponieważ w jego życiu działalność polityczna wzięła górę nad działalnością duszpasterską, postanowił zrzec się święceń kapłańskich. Po upadku monarchii we Francji, M. Belina-Czechowski zorganizował 700-osobowy legion, który miał ruszyć na wyzwolenie Polski, ale udało mu się dotrzeć jedynie pod wieś Mirosław w Zielonogórskiem, gdzie jego wojsko zostało pokonane. W 1849 r. M. Belina-Czechowski otrzymał nakaz opuszczenia Francji. Przeniósł się do Szwajcarii, gdzie poślubił Marię Wirginię Delavonet. W 1851 r. razem z żoną udali się do Stanów Zjednoczonych.

Przebywając w USA, nadal interesował się Polską. Utrzymywał korespondencję m.in. z J.N. Janowskim i J.I. Kraszewskim. W Ameryce wydał swoją książkę pt. „Polska – szkic historyczny”.

I to właśnie w Stanach zetknął się z teologią i filozofią adwentyzmu, ruchu przebudzeniowego, promującego nie tylko teologię biblijną, ale również zasady równości społecznej i zdrowego stylu życia. Postanowił te idee przynieść do Europy, a szczególnie na będące wówczas pod zaborami ziemie polskie.

Michał Belina-Czechowski wraz z rodziną w dniu 14 maja 1864 przypłynął do Europy. Od tej chwili misja Beliny-Czechowskiego na Starym Kontynencie stała się pierwszym, jakże cennym wkładem w ogólny rozwój misji adwentystycznej na świecie. Dotarł do Włoch, Szwajcarii, Niemiec, Węgier i Rumunii. W Szwajcarii założył tzw. Europejską Misję Ewangeliczną. Powołał do życia również własne wydawnictwo i drukarnię, gdzie wydawał czasopismo „L’Evangile Eternel”.

Działał także na polu zwalczania patologii społecznych, a szczególnie alkoholizmu. Prowadził również kuracje odwykowe od palenia tytoniu.

Będąc już w Europie planował, że pierwszym miejscem na ziemiach polskich, gdzie zamierzał zwiastował idee adwentystyczne, będzie Kraków, który był mu szczególnie bliski. Planował tam pojechać i w tym celu postanowił wydrukować literaturę, która dotrze do mieszkańców miasta. Aby zebrać fundusze na ten cel, zwrócił się o pomoc do amerykańskich przyjaciół z różnych Kościołów w następujących słowach: „Błagam o waszą pomoc w przygotowaniu publikacji w języku polskim, nie tylko was, drogie Adwentowe Stowarzyszenie Misyjne, ale wszystkich – adwentystów, baptystów, metodystów, kongregacjonalistów i każdego jednego, kto kocha Jezusa, prosząc, aby posłał 10 lub 20 centów do G.T. Adamsa, 167 Hannover Street w Bostonie, na ewangelizację w Krakowie, a otrzymacie wielkie błogosławieństwo od Boga w niebie” („World’s Crisis”, 12 stycznia 1870, s. 68).

Michał Belina-Czechowski nie dotarł na ziemie polskie, ale to dzięki jego działalności, choć w sposób pośredni, adwentyzm pojawił się na terenie naszego kraju, w tym również w Krakowie.

Adwentyzm do Polski dotarł w 1888 roku. Pierwszy ośrodek powstał na Wołyniu w zaborze rosyjskim. Stamtąd idee adwentystyczne trafiły do Łodzi. W zaborze pruskim pierwszy zbór powstał w Poznaniu, natomiast w zaborze austriackim w Bielsku-Białej. A potem zaczęły powstawać kolejne.

Gdy po I wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość, w życiu Kościoła adwentystycznego otworzyła się nowa karta. Zaczęto dążyć do scalenia Kościoła w nowych granicach państwowych. Ukonstytuowanie się Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce nastąpiło w roku 1921, a więc sto lat temu. I mimo, że Michał Belina-Czechowski nie miał bezpośredniego udziału w dotarciu adwentyzmu do naszego kraju, jego marzenia się spełniły.

Bernard Koziróg

Więcej informacji biograficznych:

Muzeum Historii Polski: https://muzhp.pl/pl/e/1473/urodzil-sie-michal-belina-czechowski

Adventist Review (ang.): https://www.adventistreview.org/no-permission-needed

Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Belina-Czechowski

Andrzej Michał Korsak, „Pucybut Boży. Opowieść o Michale Belinie-Czechowskim”, Wydawnictwo Znaki Czasu, Warszawa 1997

Rajmund Dąbrowski, Konstanty Bulli i in., „Michał Belina Czechowski 1818-1876. Rezultaty sympozjum naukowego o jego życiu i działalności”, Wydawnictwo Znaki Czasu, Warszawa 1979